Opis bieżącej sytuacji
Wniosek o wszczęcie egzekucji
Pierwszy etap to złożenie do komornika wniosku o wszczęcie egzekucji. Można to zrobić osobiście, listownie lub elektronicznie przez ePUAP. Wniosek musi zawierać dane wierzyciela (rodzica), dłużnika, numer wyroku oraz wskazanie, czego domagamy się (np. zaległych i bieżących alimentów). Do wniosku załącza się tytuł wykonawczy — odpis wyroku z klauzulą wykonalności nadaną przez sąd. Od tej chwili komornik ma obowiązek rozpocząć czynności egzekucyjne.
Ustalenie majątku i źródeł dochodu dłużnika
Komornik rozpoczyna działania od sprawdzenia, czy dłużnik ma legalne źródła dochodu i majątek. W tym celu występuje do urzędów, ZUS, CEIDG, urzędu skarbowego czy banków. Często jednak dłużnicy alimentacyjni pracują „na czarno”, przepisują majątek na rodzinę lub celowo ukrywają źródła utrzymania. Jeśli komornik ustali, że dłużnik posiada majątek lub środki finansowe, może natychmiast dokonać zajęcia rachunku bankowego, wynagrodzenia lub ruchomości (np. samochodu).
Zajęcie wynagrodzenia lub konta bankowego
Po ustaleniu miejsca pracy lub rachunku bankowego dłużnika, komornik przekazuje do pracodawcy lub banku zawiadomienie o zajęciu. Zgodnie z prawem, część wynagrodzenia (tzw. kwota wolna od potrąceń) nie może być zajęta, ale w przypadku alimentów — egzekucja ma pierwszeństwo przed innymi należnościami. Oznacza to, że komornik może potrącić nawet 60% pensji dłużnika. Banki i pracodawcy mają obowiązek przekazać środki bezpośrednio komornikowi, który dalej przesyła je wierzycielowi.
Zajęcie majątku ruchomego i nieruchomego
Jeśli dłużnik nie ma wynagrodzenia lub konta bankowego, komornik może zająć inne składniki majątku: samochód, sprzęt RTV, wartościowe przedmioty, a w dalszej kolejności nieruchomości. Zajęcie polega na sporządzeniu protokołu i oznaczeniu majątku do sprzedaży. Komornik może zorganizować licytację publiczną — jej termin jest ogłaszany na stronie Krajowej Rady Komorniczej i w sądzie rejonowym. Uzyskane środki trafiają do wierzyciela, a jeśli nie wystarczą – egzekucja jest kontynuowana do czasu spłaty całości długu.
Egzekucja z rachunków i wierzytelności
Komornik ma prawo zająć nie tylko wynagrodzenie, ale też środki zgromadzone w bankach czy należności od kontrahentów. Może również wystąpić do organów administracji o zajęcie zwrotu podatku PIT lub świadczeń, które dłużnik miałby otrzymać. W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą – możliwe jest zajęcie części przychodów lub wyposażenia firmy. Ten etap jest często najbardziej skuteczny, bo dłużnicy rzadko spodziewają się, że komornik ma tak szerokie uprawnienia.
Umorzenie lub zakończenie postępowania
Jeśli komornik stwierdzi, że dłużnik nie ma majątku ani dochodu, może umorzyć postępowanie egzekucyjne z powodu bezskuteczności. Nie oznacza to jednak, że sprawa jest zamknięta – wierzyciel może ponownie złożyć wniosek, jeśli sytuacja dłużnika się poprawi. Z drugiej strony, gdy wszystkie należności zostaną spłacone, komornik wydaje postanowienie o zakończeniu postępowania i zwraca wierzycielowi tytuł wykonawczy.
