Więcej informacji

Czym różni się przemoc ekonomiczna od przemocy psychicznej?

9 minut czytania

W dyskusjach o przemocy domowej najczęściej mówi się o przemocy fizycznej lub psychicznej, często zupełnie pomijając przemoc ekonomiczną. Tymczasem to właśnie ona może być równie lub nawet bardziej destrukcyjna – bo trwa latami, działa ukradkiem i często nie zostaje nazwana. W tym artykule wyjaśniamy różnice między przemocą psychologiczną a ekonomiczną, pokazując, dlaczego rozdzielenie tych kategorii ma sens — i jak ofiary mogą być lepiej chronione.

Przemoc psychiczna vs. przemoc ekonomiczna

Przemoc psychiczna — natura i mechanizmy

Przemoc psychiczna (emocjonalna) to chroniczny wzorzec manipulacji, izolacji, ataków werbalnych, gaslightingu, groźb, poniżania i ograniczania kontaktu z bliskimi. Jej sednem jest kontrola nad emocjami i świadomością drugiej osoby — odejmowanie godności, zasiewanie lęku, wątpliwości, dezorientacji. To przemoc „niewidzialna”, często niewidoczna dla otoczenia, ale zostawia głębokie ślady: lęk, depresję, niską samoocenę, utratę zaufania do siebie i świata.

Przemoc ekonomiczna — specyfika i mechanizmy kontroli

Przemoc ekonomiczna to wykorzystanie pieniędzy, zasobów materialnych lub kontroli dostępu do nich jako narzędzia dominacji.

Przykłady:

wydzielanie pieniędzy, zakazy podjęcia pracy, kontrola wydatków, przejmowanie konta, niepłacenie alimentów, ukrywanie majątku.

Często jest formą przemocy psychicznej — w cieniu psychiki — bo sprawca nie rzuca pięścią, ale odbiera środki do samodzielnego życia.

Psycholożka Magdalena Hawrot-Krauze w wywiadzie dla CBT.pl wskazuje, że przemoc ekonomiczna to „przezroczysta forma przemocy psychicznej”, która bywa trudna do wykazania, bo nie zostawia markera fizycznego.

Magdalena Hawrot-Krauze

„Przemoc ekonomiczna definiowana jest jako zachowania mające na celu kontrolę, zdolność jednego partnera do zarządzania zasobami gospodarstwa domowego i wykorzystywania ich do utrzymania dominacji.”

Gdzie się przecinają – relacje i współwystępowanie?

• W praktyce przemoc ekonomiczna jest często rodzajem przemocy psychicznej.
• W badaniach CPK (Centrum Praw Kobiet) zauważa się, że w przemocowych relacjach często pojawia się wiele form przemocy jednocześnie — emocjonalna, ekonomiczna, fizyczna.
• Artykuł „Bo znęcać można się także ekonomicznie” opisuje przypadki, gdy pieniądze były narzędziem upokorzeń, izolacji i władzy – bez fizycznych śladów.

Nasze spojrzenie i rekomendacje zmian

Fundacja Yes, we love stawia tezę: rozróżnienie tych form przemocy pomaga lepiej chronić ofiary. Jeśli przemoc ekonomiczna jest rozpoznawana jako osobny rodzaj, można tworzyć precyzyjne ustawy i procedury – np. obowiązek kontroli majątku, rewaloryzacji alimentów, automatyczne środki zabezpieczające.

Ruch ten umożliwia także szersze szkolenia dla psychologów, terapeutów, kuratorów i prawników — by niebagatelizowali przemocowych strategii ekonomicznych jako „problemu finansowego”. Chcemy fundacji, która pokazuje: przemoc nie jest jednowymiarowa — rozwiązanie musi być multidyscyplinarne.

Jak chronić się i reagować, gdy podejrzewasz przemoc ekonomiczną?

• Rozpoznaj objawy: kontrola kont, wydzielanie budżetu, zakazy pracy
• Dokumentuj każdy przypadek: wiadomości, zdjęcia stanu kont, wydatki
• Utrzymuj swoje konto i dostęp do finansów nawet minimalnych
• Zgłaszaj przemoc ekonomiczną razem z przemocą psychiczną w raportach okupacyjnych
• Włącz pomoc psychologiczną i prawników — przemoc ekonomiczna często współistnieje z traumą
• Wnioskuj o alimenty i środki zabezpieczające — unieważniaj długi na swoje imię
• Domagaj się rewaloryzacji alimentów, gdy inflacja zjada ich wartość
• Poszukuj organizacji i fundacji, które znają temat i oferują realne wsparcie

Fundacja Yes, we love Foundation jako pierwsza w Polsce buduje systemowe podejście do przemocy ekonomicznej. Łączymy edukację prawną, badania społeczne i presję legislacyjną, by ofiary nie musiały milczeć. Zmieniamy język rozmowy o pieniądzach i relacjach.

Dlaczego warto śledzić nasze działania?

Media społecznościowe także dają nam moc. Dołącz do nas!

Słowo od Fundacji

Rozmawiamy o przemocy, która „nie boli” w fizyczny sposób, ale zabija marzenia, relacje i samoocenę. Przemoc ekonomiczna to kradzież przyszłości – i milczenie ofiar jest częścią strategii sprawcy. Fundacja Yes, we love buduje głos, który mówi: Twoja historia ma znaczenie. Twoje pieniądze, Twoje wybory — to nie przysługi.

• CPK — definicja przemocy ekonomicznej i powiązanie z przemocą psychiczną
• NonLicet — przemoc ekonomiczna jako forma przemocy psychicznej
• CBT.pl — wywiad z Magdaleną Hawrot-Krauze o przemocy ekonomicznej i jej psychicznych skutkach
• Artykuł „Bo znęcać można się także ekonomicznie” (Onet / Niebieska Linia)

Rekomendowane publikacje

Poznaj inne artykuły Fundacji Yes, we love – o prawie, przemocy ekonomicznej i realnych historiach ludzi, którzy walczą o sprawiedliwość. Każda publikacja to krok bliżej do systemowej zmiany.

Przemoc ekonomiczna w Polsce

Przemoc ekonomiczna nie zawsze wygląda jak przemoc. Czasem to brak alimentów, kontrola wydatków lub odbieranie niezależności. Tłumaczymy, jak ją rozpoznać i przerwać.

Za każdą ustawą i kampanią stoją ludzie. Poznaj prawdziwe historie kobiet i mężczyzn, którzy przerwali milczenie o przemocy ekonomicznej i odzyskali głos.

Historie osób, które się odważyły mówić.

Dołącz do YesLetter – głosu, którego nie da się zignorować

To nie spam. To historie ludzi, którzy – tak jak Ty – chcą zmieniać system. To też wejściówki na nasze wydarzenia, kulisy pracy fundacji i listy, które dają poczucie wspólnoty.

Szybkie linki

Polityki

Yes, we love Foundation

Fundacja działająca na rzecz zmian systemowych w obszarze alimentów i przeciwdziałania przemocy ekonomicznej.

© 2025 Yes, we love Foundation. Wszystkie prawa zastrzeżone.

Projekt i obsługa techniczna: Aries Agency.

Dołącz do nas:

NIP: 9571193445

REGON: 542839177

KRS: 0001196558

Przelew na cele statutowe Fundacji:

YES, WE LOVE FOUNDATION

Numer konta: 56 1020 1811 0000 0702 0483 5932

Tytuł przelewu: Darowizna na cele statutowe Fundacji